نفقه زن بر شوهر واجب است‏يعنى قانونا و شرعا مرد موظف است كليه مخارج خانواده را از قبيل خوراك و پوشاك و مسكن و حتى پول‏دكتر و دوا را تامين كند.و در صورت امتناع يا كوتاهى شرعا و قانونا موردبازخواست قرار خواهد گرفت.

زن و بچه،نيست و ندارم سرشان نمى‏شود،به هر حال ميخواهند.وخواسته‏هايشان حد و انتها ندارد.حس رقابت و چشم و همچشمى در آنان‏بسيار قوى است.بدين جهت مرد نمى‏تواند و صلاح هم نيست كه بدون قيدو شرط مطيع خواسته‏هايشان باشد.
مرد خردمند و با تدبير حساب خرج و دخل خانواده را به طور دقيق‏ميكند.اشياء و لوازم زندگى را به نسبت لزوم و احتياج درجه‏بندى ميكند.
حوائج ضرورى زندگى مانند خوراك و پوشاك را بر ساير چيزها مقدم‏ميدارد.مقدارى از درآمدش را براى حوادث روزگار از قبيل بيمارى وبيكارى و كسادى كنار ميگذارد.
مقدارى از آن را براى اجاره يا خريد خانه ذخيره ميكند.به فكرپول آب و برق و تلفن و ماليات و شهريه بچه‏ها نيز هست.اسباب و اثاث‏ضرورى زندگى را نيز در نظر ميگيرد.آنگاه درآمدش را با رعايت الاهم‏فالاهم بر آنها تقسيم ميكند.از اسراف و تبذير خوددارى ميكند.
سعى ميكند پايش را از گليم خويش درازتر نكند.هر خانواده‏اى كه‏دخل و خرجشان حساب داشته باشد.و با عقل و تدبير و رعايت اقتصادخرج كنند نه تنها دچار قرض و ورشكست نخواهند شد بلكه به زودى‏زندگى آبرومند و نسبتا خوبى پيدا خواهند كرد.
خداوند كريم اقتصاد و ميانه‏روى را از علائم ايمان شمرده در قرآن‏مجيد مى‏فرمايد:كسانى كه چون خرج كنند اسراف نكنند و بخل نورزند و ميان اين دو معتدل باشند (4) .
امام صادق (ع) فرمود:من براى كسى كه اقتصاد را رعايت كندضامن مى‏شوم كه فقير نشود (5) .
امام صادق (ع) فرمود:چهار دسته مردم دعايشان به هدف اجابت‏نخواهد رسيد.يكى از آنها كسى است كه مالش را بيهوده تلف كند آنگاه‏بگويد:خدايا روزى مرا برسان.پس خدا ميفرمايد: مگر به تو دستور ندادم‏كه اقتصاد را رعايت كنى؟ (6)
عبد الله بن ابان ميگويد:از موسى بن جعفر (ع) راجع به انفاق برخانواده سؤال كردم.فرمود: اسراف و تنگ‏گيرى هر دو مكروه هستند.
ميانه‏روى را نبايد از دست داد (7) .
مرد خردمند و عاقبت‏انديش حتى القوه از قرض و نسيه خوددارى‏ميكند.و براى مصارف غير ضرورى خودش را به وام نمى‏اندازد.
اقتصادى كه بر پايه وامهاى بانكها و ساير مؤسسات استوار باشد شرعا وعقلا پسنديده نيست.
خريد اشياء قسطى گر چه ممكن است ظاهر زندگى را زيبا گردانداما خوشى و آسايش را از خانواده سلب ميكند.خانه قسطى،فرش قسطى،يخچال قسطى،بخارى قسطى،اتومبيل قسطى،تلفن قسطى،تلويزيون‏قسطى،ووووو اين هم شد زندگى؟!آخر چه لزومى دارد كه انسان اشياءغير ضرورى را به قيمتهاى گزاف بخرد و مقدارى از درآمدش را به‏صندوق بانكها و ساير مؤسسات بريزد؟آيا بهتر و عقلايى‏تر نيست كه قدرى صبر كند تا اوضاع اقتصاديش بهتر شود و همان اجناس را با قيمت‏ارزانتر به طور نقد خريدارى كند؟
درست است كه پول پيدا كردن خيلى در زندگى انسان تاثير داردليكن علم معاش و راه خرج كردن خيلى از آن مهمتر ميباشد.بسيارندخانواده‏هايى كه با وجود درآمد خوب هميشه گرفتار و مقروضند و به‏اصطلاح هميشه هشتشان گرو نهشان مى‏باشد.بر عكس،بسيارى ازخانواده‏ها با اينكه درآمد فوق العاده‏اى ندارند اما وضعشان از هر جهت‏خوب و آبرومند است و در كمال رفاه و آسايش زندگى ميكنند.تفاوت اين‏دو دسته در تدبير زندگى و علم معاش مى‏باشد.
بنابراين صلاح خانواده در اينست كه مرد با عقل و احتياط ياشخصا امور اقتصادى منزل را بر عهده بگيرد و اگر خريد و فروش دست‏ديگرى است‏به كار او نظارت داشته باشد.
در خاتمه تذكر اين مطلب لازم است كه گر چه رعايت اقتصاد كارى‏خوب و به صلاح خانواده است ليكن سختگيرى هم خوب نيست.اگروضع مالى مرد خوب است‏بايد در مخارج اهل و عيالش توسعه بدهد.به‏مقدار توانائى خويش لباس و خوراك خوب و منزل راحت‏برايش تهيه‏كند.
مال و ثروت براى خرج كردن و تامين مخارج زندگى است نه براى‏جمع كردن و باقى گذاشتن.بايد آثار و علائم مال و ثروت در زندگى انسان‏و خوراك و پوشاك خانواده‏اش نمايان باشد.آخر چه فائده‏اى دارد كه‏مرد شبانه‏روز زحمت‏بكشد و به خودش و خانواده‏اش سختى بدهد واموالى را روى هم بگذارد و از اين دنيا برود؟!ماداميكه زنده است زن و فرزندش آرزوى يك لباس زيبا و يك خوراك خوب داشته باشند و ازكمبود مواد غذايى هميشه بيمار و رنجور باشند ليكن بعد از مرگش درتقسيم اموال به سر و كله يكديگر بزنند؟!اگر خدا به انسان نعمت داده بايدبه همان نسبت در مخارج خانواده‏اش توسعه بدهد.غذا و لباس خوب‏برايشان تهيه كند.به مقدار توانايى خويش در هر فصلى ميوه‏هاى آن فصل‏را در اختيارشان بگذارد.
پيغمبر اسلام (ص) فرمود:از ما نيست كسى كه از جهت مال وثروت در وسعت‏باشد ليكن بر اهل و عيالش سخت‏بگيرد (8) .
موسى بن جعفر (ع) فرمود:عيال مرد اسيران او هستند.پس‏هر كس خدا به او نعمتى داده بايد در مخارج اسيرانش توسعه بدهد و الاممكن است نعمتهايش گرفته شود (9) .
امام رضا (ع) فرمود:سزاوار است مرد در مخارج اهل و عيالش‏توسعه دهد تا منتظر مرگش نباشند (10) .
امير المؤمنين (ع) فرمود:هر جمعه براى اهل و عيالتان ميوه تهيه‏كنيد تا به فرا رسيدن جمعه خوشنود گردند (11) .
در كارهاى خانه كمك كن
درست است كه كارهاى خانه‏دارى بر عهده زنها است و در اين‏باره حرفى ندارند،ليكن بايد توجه داشت كه اداره يك منزل كار آسانى نيست.
يك بانوى خانه‏دار اگر شبانه‏روز هم در منزل كار كند باز هم‏مقدارى از كارها لنگ ميماند. مخصوصا در مواقع غير عادى مانندمهمان‏دارى كارها روى هم متراكم ميگردند و كدبانوى خانه را خسته ووامانده مى‏سازند.زن در انجام كارهاى خانه حرفى ندارد ليكن ازشوهرش انتظار دارد كه گاه گاه او را كمك كند و دستى به بالش بگيرد.
وقتى مرد وارد خانه مى‏شود و مى‏بيند كارها از چپ و راست‏همسرش را احاطه نموده‏اند سزاوار نيست‏برود در گوشه‏اى استراحت‏كند و انتظار داشته باشد فورا چاى و ناهار حاضر شود.بلكه مقتضاى‏محبت و صفاى خانوادگى اينست كه در چنين مواقع به يارى همسرش‏بشتابد و هر كارى را كه از عهده‏اش ساخته است انجام دهد.
زن اين عمل را دليل صفا و محبت مى‏شمارد و به خانه و زندگى‏علاقه‏مند ميگردد.
مردانگى به اين نيست كه وقتى وارد خانه شد دست‏به سياه و سفيدنگذارد و فقط امر و نهى كند.خانه ستاد فرماندهى نيست‏بلكه كانون صفاو محبت و محل همكارى و تشريك مساعى است.پيش خود نگو:اگر درمنزل كار كنم از ابهت و جلالم كاسته مى‏شود و موقعيتم متزلزل ميگردد.
ابدا چنين نيست‏بلكه در نظر همسرت مردى با صفا و در نظر ديگران‏دلسوز و مهربان معرفى مى‏شوى.
پيغمبر اسلام (ص) با آن عظمت و جلالش در منزل كار ميكرد (12) .
عايشه همسر پيغمبر ميگويد:وقتى خلوت مى‏شد رسول خدا لباسش را ميدوخت و كفشش را وصله ميكرد و مانند ساير مردها در منزل‏كار ميكرد (13) .
و همچنين على بن ابيطالب و ساير امامها (ع) در امور خانه‏دارى به‏همسرانشان كمك ميكردند.
باردارى و زايمان
دوران باردارى،دوران بسيار حساس و سرنوشت‏سازى است.
وضع تغذيه مادر و حالات روانى و حركات جسمانى او،هم نسبت‏به آينده‏خودش اثر دارد هم براى كودكى كه در رحم او پرورش مى‏يابد تاثيرفراوانى دارد.سلامت‏يا بيمارى،نيرومندى يا ناتوانى،زشتى يا زيبايى،خوش اخلاقى يا بد اخلاقى،مقدار هوش و فهم كودك،در همين زمان و دررحم مادر پايه‏گذارى ميشود.يكى از دانشمندان مى‏نويسد:والدين طفل‏مى‏توانند او را در كاخى از سلامت مزاج نشو و نما دهند يا در بيغوله‏اى‏خراب و نمناك بپرورانند.و مسلم است كه چنين مكانى در خور زيستن‏روح جاودان بشرى نيست.به همين جهت،پدر و مادر بزرگترين‏مسؤوليتها را در مقابل بشريت‏به عهده دارند (14) .
بنابراين دوران باردارى را نمى‏توان يك زمان عادى محسوب‏داشت و نسبت‏به آن بى‏تفاوت بود.بلكه با شروع اين دوران مسؤوليت‏بسيار سنگينى بر عهده پدر و مادر خواهد افتاد.كه اگر اندكى غفلت كنندبا مشكلات صعب العلاج يا غير قابل جبرانى مواجه خواهند شد.در اينج تذكر چند مطلب ضرورت دارد.
1-برنامه غذائى-كودكى كه در رحم مادر زندگى ميكند از خون‏مادر تغذيه مينمايد و رشد ميكند.بنابراين غذاى مادر بايد آن چنان غنى وكامل باشد كه از يك طرف احتياجات غذايى خودش را تامين كند و بتواندصحيح و سالم به زندگى خويش ادامه دهد،و از طرف ديگر مواد غذائى ومصالحى را كه براى پرورش جسم و جان كودك ضرورت دارد دراختيارش قرار دهد تا بتواند بخوبى و تندرستى پرورش يابد.بنابراين‏برنامه غذائى يك خانم آبستن بايد كاملا حساب شده و دقيق باشد.زيرافقدان يا كمبود بعض مواد غذائى،مانند انواع مختلف ويتامينها و موادمعدنى و آلى و پروتئينها و چربيها و مواد قندى و نشاسته‏اى،هم نسبت‏به‏سلامت مادر لطمه وارد ميسازد هم كودكى كه از خون مادر تغذيه مينمايد.
امام صادق عليه السلام در حديثى مى‏فرمايد:غذاى كودك در رحم‏مادر،از آنچه مادر مى‏خورد و مى‏آشامد تامين ميشود (15) .
در اينجا مشكل ديگرى هم وجود دارد كه اكثر خانمها در تمام‏دوران باردارى يا در اكثر آن،از يك مزاج عادى و معمولى برخوردارنيستند.بلكه نسبت‏به بعض غذاها تنفر پيدا ميكنند (ويار) و بهر حال كم‏خوراك‏تر ميشوند،در صورتيكه نياز غذايى آنها بيشتر است.و بهمين‏جهت‏بايد غذاهايى را ميل كنند كه در عين حال كه از لحاظ مواد مختلف‏غذايى غنى است،حجم كمترى هم داشته باشد.و تنظيم چنين برنامه‏غذايى كار دشوارى است‏بالاخص براى افراد كم بضاعت و كم اطلاع ازخواص و آثار غذاها و بهداشت عمومى.در اينجاست كه مسؤوليت‏بسيار سنگينى بر عهده پدر كودك نهاده ميشود.اوست كه بايد بمقدار توان‏خويش تلاش كند و براى همسر باردارش و كودكى را كه در رحم پرورش‏مى‏دهد برنامه غذايى مناسب و حساب شده‏اى را تهيه و در اختيارش قراردهد.و اگر در انجام اين مسؤوليت‏بزرگ كوتاهى كند هم به سلامت آينده‏همسرش و هم سلامت كودكش لطمه وارد خواهد شد،كه در همين دنيانتيجه‏اش را خواهد ديد و هم در جهان آخرت مورد بازخواست الهى قرارخواهد گرفت.
2-آرامش فكرى-زن در زمان باردارى نياز شديدى به آرامش‏فكرى و عشق و علاقه به زندگى دارد.زيرا اعصاب راحت و آرامش فكرو شوق و علاقه به زندگى،هم در سلامت‏خودش تاثير دارد هم در جسم وروان كودكى كه در رحم پرورش مى‏يابد تاثير بسزايى خواهد داشت.
و تهيه و تامين چنين محيط امن و با آرامشى نيز بر عهده شوهراست.شوهر هميشه بايد با محبتها و نوازشها و دلجوييهايش دل همسرش‏را گرم و آرام نگهدارد ليكن در زمان باردارى بايد اين برنامه را دو چندان‏كند.رفتار شوهر بايد آن چنان باشد كه همسرش از حادثه جديد احساس‏غرور و شادمانى كند و بر خويشتن ببالد كه مسؤوليت پرورش يك انسان‏خوب و سالم بر عهده‏اش نهاده شده است.و بخوبى دريابد كه شوهرش باتمام وجود او را دوست دارد و به فرزندش نيز كاملا علاقه‏مند ميباشد.
3-خوددارى از حركات شديد-زن در زمان باردارى نياز به‏استراحت و اجتناب از كارهاى سنگين و دشوار دارد.حمل اشياء سنگين‏و حركتهاى تند مى‏تواند براى سلامت‏خودش و كودكش زيانهاى غير قابل‏جبرانى را ببار آورد.خانمهاى باردار بايد كاملا باين نكته توجه داشته باشند.شوهران نيز وظيفه دارند كه به همسران باردارشان توصيه كنند كه‏از حمل اشياء سنگين و انجام حركتهاى تند جدا اجتناب نمايند و لازم‏است مردها در اين دوران، انجام كارهاى سنگين را كه براى زندگى‏ضرورت دارد خود متحمل شوند،و بهمسرشان اجازه انجام آنها را ندهند.
4-يكى از مشكلات دوران باردارى ترس و اضطرابى است كه‏خانمها از زايمان دارند.مخصوصا خانمهاييكه زايمان اولشان باشد،يازايمان غير طبيعى داشته باشند.در اين مورد نيز شوهران بايد به يارى‏همسرانشان بشتابند.به او دلدارى و تسليت‏بدهند.بگويند:اگر رعايت‏بهداشت و حفظ الصحه را بكنى زايمان امر چندان دشوارى نيست.يك‏امر طبيعى است كه براى همه بانوان واقع شده و ميشود.تحمل آن چندان‏سخت نيست،در عوض يك فرزند خوب و سالم پيدا مى‏كنيم كه مايه‏افتخار ما خواهد بود.من نيز همواره مراقب تو خواهم بود و از هيچگونه‏كمكى دريغ نخواهم كرد.
5-زايمان-عمل زايمان بر رويهم دشواريهايى را در بر دارد.
غالبا با يك دوره دردهاى شديد همراه است.خانمهاى باردار غالبا ازخطرهاى احتمالى و عواقب آن بيمناكند.بعد از وضع حمل هم يك دوران‏ضعف و نقاهت را بايد بگذرانند.گر چه خانمها دوران باردارى و زايمان وشير دادن را بايد تحمل كنند ليكن شوهر نيز در انعقاد نطفه و بوجود آمدن‏كودك كاملا دخيل بوده است.در واقع پدر و مادر،در بوجود آمدن كودك‏بطور اشتراك سهيم هستند.گر چه مركز اين موجود جديد رحم مادرميباشد.بنابراين شوهر نيز بر طبق وظيفه وجدانى و انسانى و اسلامى‏موظف است در موقعيت‏حساس زايمان به يارى همسرش بشتابد،و سعى و تلاش كند تا عمل زايمان بخوبى انجام بگيرد.اگر نياز به دكتر و دارو وزايشگاه دارد،وسيله‏اش را فراهم سازد.با اظهار محبت دلگرم واميدوارش سازد.هنگامى كه در زايشگاه است مراقب احوال او باشد.وحضورا يا بوسيله تلفن از احوالش جويا شود.بعد از وضع حمل،درصورت امكان فورا بملاقاتش برود،و اگر ممكن نيست،يكى از خانمهاى‏بستگان را بملاقاتش بفرستد و از احوالش جويا شود.وقتى مى‏خواهنداو را به منزل بياورند بهتر ست‏خودش نيز بهمراه باشد.وقتى به منزل آمداسباب و وسايل استراحت او را فراهم سازد.در دوره نقاهت اجازه ندهدبه كارهاى سنگين و دشوار اقدام نمايد.سعى كند بمقدار توان، غذاهاى‏خوب و مقوى برايش تهيه كند.تا نيروهاى از دست داده خود را دوباره‏بازيابد و با سلامتى به زندگى و پرورش نوزاد مشغول گردد.
مرد با چنين رفتارى به اخلاق اسلامى عمل كرده و نزد خدا ماجورخواهد بود.رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:بهترين شما مردى است‏كه با همسرش به خوبى رفتار كند و من از همه شما نسبت‏به همسرم‏خوشرفتارتر هستم (16) و حضرت صادق عليه السلام فرمود:خدا رحمت كندمردى را كه رابطه بين خودش و همسرش را نيكو گرداند.زيرا خداوندمتعال مرد را اختياردار و سرپرست او قرار داده است (17)
بعلاوه،بدين وسيله كانون گرم خانواده را گرمتر از سابق نموده وبنياد ازدواج را استوار ميگرداند.در اينصورت خانم چنين مردى نيزمحبتها و نوازشها و دلجوئيها و زحمتهاى شوهر مهربانش را هيچگاه فراموش نخواهد كرد.و با دلگرمى و اميد بيشترى در اداره زندگى تلاش‏خواهد كرد.
پى‏نوشتها:
1-اطلاعات 18 ارديبهشت 1351.
2-وسائل ج 14 ص 122
3-وسائل ج 2 ص 643
4-فرقان آيه 67
5-وسائل ج 15 ص 258
6-وسائل ج 15 ص 261
7-وسائل ج 15 ص 261
8-مستدرك ج 2 ص 643
9-بحار ج 104 ص 69
10-وسائل ج 15 ص 249
11-بحار ج 104 ص 73
12-بحار،ج 16 ص 227.
13-بحار الانوار ج 16 ص 230
14-راز آفرينش انسان ص 108
15-بحار الانوار ج 60 ص 342.
16-وسائل ج 14 ص 122
17-وسائل جلد 14 ص 124

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: